Mưa: nguyên nhân từ thiên tai

Mưa rất lớn trên diện rộng (vào cuối tháng 10 thời gian ít mưa, mưa nhỏ vì cuối thu sang đông), lại chỉ do hội tụ của gió đông nam thuần tuý là rất bất thường ở miền Bắc Việt Nam. Trong quá khứ cũng đã từng xảy ra các trận mưa lớn như vậy, nhưng ngoài gió đông nam ra còn phải kết hợp với bão hoặc áp thấp nhiệt đới đổ bộ vào Bắc Trung bộ (như năm 1984 và 2007).[2]

Lụt: nguyên nhân là thiên tai

Đợt mưa lớn này được dự báo mở đầu cho không khí lạnh tràn về miền Bắc, Bắc Trung bộ và Hà Nội. Đây được xác định là thiên tai và không dự báo, điều khiển được. Tuy nhiên, trong khi lãnh đạo Hà Nội nhìn thấy vấn đề là do thiên tai và dân ỷ lại[19] thì một số chuyên gia uy tín trong ngành nhìn thấy đây là vấn đề "nhân tai" là chính.[20] Ông Nguyễn Văn Hùng, Hiệu trưởng Trường Đại học Xây dựng Hà Nội cho rằng "quy hoạch của Hà Nội đang thiếu hẳn tầm nhìn, làm theo kiểu "rách đâu vá đấy". Vỉa hè, lòng đường đều bị bê tông hóa, các hồ điều hòa bị thu hẹp" và "Tôi tin rằng các chuyên gia thủy lợi đã cảnh báo rồi nhưng có lẽ tầm nhìn, sự tiếp nhận, khả năng giải quyết... ở lãnh đạo Hà Nội thì chưa có, hoặc là nhiều khi chỉ nhìn gần mà không nhìn xa nên đã dẫn đến tình trạng như bây giờ."[20]

Các nguyên nhân cụ thể được nhìn nhận là:

• Tầm nhìn, trình độ, sự tiếp nhận, khả năng giải quyết... của lãnh đạo Hà Nội còn kém.
• Quy hoạch Hà Nội kém, có tính đối phó, làm theo kiểu "rách đâu vá đấy".
• Vỉa hè, lòng đường đều bị bê tông hóa quá nhiều, khắp nơi chỉ thấy nhà, không thấy đường, không thấy diện tích công.
• Các hồ điều hòa bị lấp rất nhiều, thu hẹp diện tích nên sức chứa nước giảm mạnh trong nhiều năm qua. Nguyên do là để xây nhà.
• Hệ thống thoát nước không được đầu tư trong nhiều năm.
• Cách quản lý đô thị kém cỏi, lạc hậu, mang dáng dấp của một tỉnh lẻ.

Hà Nội ở trong tình trạng như trận lụt này, chắc chắn do hậu quả của nhiều đời lãnh đạo tiền nhiệm của ông Nguyễn Thế Thảo, đương kim Chủ tịch Thành phố; song các chỉ trích hiện đang có hướng nhằm vào ông này[cần dẫn nguồn].